Streszczenie

Identyfikacja nieznanych zwłok na podstawie uzębienia jest bardzo skutecznym narzędziem w technice kryminalistycznej. Pozwala ustalić tożsamość zwłok z bardzo dużą dokładnością i nie wymaga dużych nakładów finansowych ani nie zabiera wiele czasu. Ocenia się, że jama ustna ma 2,5 mld cech charakterystycznych, więc znalezienie dwóch identycznych osób nie jest możliwe. W przypadku identyfikacji ofiar masowych katastrof bardzo ważne jest szybkie i skuteczne różnicowanie osób. Jest to konieczne nie tylko ze względów rodzinnych (pochówek), ale i prawnych konsekwencji uznania danej osoby za zmarłą (kwestie dziedziczenia czy wypłaty odszkodowań z ubezpieczenia), a także czasowych – w przypadku trudnych warunków pracy techników kryminalistyki. Identyfikacja odontologiczna jest jedną z kilku metod uzyskania wiarygodnego potwierdzenia tożsamości i należy do grupy najtańszych i najszybszych, pod warunkiem pozyskania odpowiednich informacji od lekarzy dentystów i gdy do oceny poddaje się możliwie dużą liczbę próbek czy zdjęć (niekiedy technicy kryminalistyczni dysponują bardzo niewielkimi fragmentami tkanek). Problematyka biegłych jest regulowana przez kodeks postępowania karnego. Zarówno ten z roku 1969, jak również obecnie obowiązujący z roku 1997 poświęcają temu zagadnieniu dużo miejsca. Związane jest to z coraz częstszą koniecznością ustalania prawdy opartej na wykorzystaniu wielu osiągnięć nauki i techniki. Jako ogólną zasadę przyjęto, iż „zasięga się opinii biegłych wówczas, gdy stwierdzenie okoliczności mających wpływ na rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych”. Pomoc w identyfikacji nieznanych zwłok, w rozpoznaniu i ocenie śladów uzębienia, rozpoznanie i różnicowanie uzupełnień protetycznych, ocena wieku, płci, a nawet próba oceny narodowości czy stopnia zamożności – to zadania lekarza dentysty w przebiegu dochodzenia kryminalistycznego. Takich zadań nie podejmuje każdy stomatolog. Każdy natomiast jest zobowiązany prowadzić i przechowywać dokumentację medyczną z wielką starannością. Przechowywanie radiogramów, zwłaszcza zdjęć panoramicznych, opisy uzupełnień protetycznych, czy nawet zwykłe diagramy lub zdjęcia zewnątrzi wewnątrzustne mogą okazać się przydatne, gdy prokuratura zażąda wydania dokumentacji lub udzielenia informacji. Identyfikacja może dotyczyć osoby, która zostawiła dany ślad, rozpoznanie substancji lub przedmiotu, które tworzą ślad lub ustalenie czy poszczególne fragmenty tworzyły uprzednio jedną całość. Główną metodą jest porównanie – ilościowe, a w przypadku fragmentów tkanek jakościowe. W pracy wykazano konieczność prowadzenia dokładnej dokumentacji stomatologicznej, a zwłaszcza przechowywania radiogramów i wszelkich zdjęć wewnątrzi zewnątrzustnych lub modeli uzębienia.

Abstract

Examination of dental traits is a very effective criminal investigation technique used for dead body identification. It is not time-consuming, and allows to decide the identity with considerable accuracy, at relatively low costs. It has been estimated that the oral cavity is characterized by 2.5 billion unique features; hence it is impossible to obtain identical dental analyses for two different people. In the case of mass disasters, the victims have to be identified as quickly and effectively as possible. It is not only for family reasons (burial), but also due to the consequences of declaring somebody legally dead (inheritance, entitlement to indemnity). Time also counts when criminal investigation technicians work under difficult conditions. Odontological identification is among the fastest, least expensive and most reliable methods of providing the corpse with its identity provided a suitably large number of postmortem samples or radiographs can be obtained (sometimes only very small tissue fragments are available) and compared with antemortem dental records. The role of experts in criminal practice has been under consideration for quite a long time. Both the penal code of 1969 and that of 1997, currently in force, dedicate a lot of attention to the issue. This is associated with the necessity to establish and verify facts based on a multitude of advances in science and technology. The general rule states that “expert testimony is requested when special knowledge is required to determine the circumstances and thus help resolve the case”. Dentists can help to identify the body through recognizing and assessing remnants of dentition, recognizing and differentiating dental prostheses, determining the age, gender or even nationality and affluence of the deceased. Although not all practising dentists can be engaged in criminal investigations, all of them are obliged to keep, update, and store their patients’ dental records. Radiographs, and especially panoramic radiographs, information on prosthetic treatment, ordinary diagrams as well as intraor extraoral X-rays may prove useful in the case the prosecutor’s office should request providing medical records or information. A dentist may need to identify an individual who has left the trace, to recognize a substance left (i.e. the trace itself) or to determine whether some fragments had constituted a whole. Quantitative analysis is a principal method of investigation while in the case of tissue remnants qualitative examination methods are used. Thus, it is strongly advisable that practising dentists gather detailed dental information including radiographs, intraand extraoral X-rays, and dental models.