Dental and Medical Problems

Dent Med Probl
Index Copernicus (ICV 2021) – 132.50
MEiN – 70 pts
CiteScore (2021) – 2.0
JCI (2021) – 0.5
Average rejection rate (2022) – 79.69%
ISSN 1644-387X (print)
ISSN 2300-9020 (online)
Periodicity – quarterly

Download PDF

Dental and Medical Problems

2009, vol. 46, nr 1, January-March, p. 55–62

Publication type: original article

Language: Polish

Ocena stężenia tlenków azotu w ślinie pacjentów chorych na raka płaskonabłonkowego błony śluzowej jamy ustnej i przewlekłe zapalenie przyzębia

Evaluation of Nitric Oxide Levels in the Saliva of Patients with Oral Squamous Carcinoma and Chronic Periodontitis

Zbigniew Kozłowski1,, Tomasz Konopka1,, Ewa Karolewska1,, Urszula Kaczmarek2,, Jan Wnukiewicz3,

1 Zakład Patologii Jamy Ustnej Katedry Periodontologii Akademii Medycznej we Wrocławiu

2 Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Akademii Medycznej we Wrocławiu

3 Katedra i Klinika Chirurgii Szczękowo−Twarzowej Akademii Medycznej we Wrocławiu

Streszczenie

Wprowadzenie. Zapalenia przyzębia oraz choroby nowotworowe jamy ustnej są ważnym problemem diagnostycznym i leczniczym dla każdego lekarza stomatologa. Poszukuje się wciąż nowych zależności między patologiami w jamie ustnej. Markerem tych interakcji mogą być tlenki azotu oznaczane w łatwo dostępnym materiale biologicznym, jakim jest ślina.
Cel pracy. Ocena stężenia tlenków azotu (NO, NO2 – oraz NO3 –) w spoczynkowej ślinie mieszanej w przebiegu raka płaskonabłonkowego jamy ustnej i przewlekłego zapalenia przyzębia i odniesienie ich wartości do wykładników klinicznych tych chorób.
Materiał i metody. Badania wykonano u 68 pacjentów w wieku 21–73 lat, podzielonych na trzy grupy: I – 20 osób z rozpoznanym histopatologicznie rakiem płaskonabłonkowym jamy ustnej, II – 33 osoby z przewlekłym zapaleniem przyzębia oraz grupę kontrolną – 15 ogólnie zdrowych ochotników. Oznaczano szybkość wydzielania spoczynkowej śliny mieszanej oraz stężenia NO, NO2 – oraz NO3 – w supernatancie śliny, wykorzystując test Total NO/Nitrite/Nitrate (R&D Systems) opartym na reakcji Griessa. Oceniano także wskaźniki kliniczne: wskaźnik higieny jamy ustnej OHI wg Greene i Vermilliona, aproksymalny wskaźnik płytki API wg Lange et al., wskaźnik krwawienia z brodawek dziąsłowych PBI wg Saxera i Mühlemanna, wskaźnik krwawienia z kieszonek dziąsłowych SBI wg Mühlemanna i Sona, pomiarową głębokość kieszonek dziąsłowych, liczbę zębów oraz liczbę PUW i jej składowe.
Wyniki. Największe średnie stężenia wszystkich trzech tlenków azotu wykazano u chorych na raka błony śluzowej jamy ustnej, przy czym istotną różnicę stwierdzono tylko dla NO2 w odniesieniu do grupy kontrolnej. W obu grupach chorych wykazano istotną korelację między stężeniami tlenku a dwutlenku azotu w ślinie. U osób z przewlekłym zapaleniem przyzębia zaobserwowano istotne ujemne współzmienności między stężeniami NO i NO2 a wskaźnikami krwawienia dziąsłowego.
Wnioski. Chociaż wyniki badań własnych nie przesądzają roli tlenków azotu w ślinie w przebiegu periodontopatii i choroby nowotworowej jamy ustnej, to wskazują na konieczność dalszych badań nad udziałem tych mediatorów w patofizjologii stanów zapalnych i nowotworowych oraz współzależności między nimi w jamie ustnej.

Abstract

Background. Periodontal diseases and oral cancers represent an important diagnostic and therapeutic problem for each dentist. New relationships between theses pathologies are still being searched for. The markers of these interaction can be nitric oxides determined in an easily accessible diagnostic biologic material such as saliva.
Objectives. The evaluation of the concentration of nitric oxides (NO, NO2 – and NO3 – ) in resting mixed saliva in the course of oral squamous cell carcinoma, chronic periodontitis and with reference to the clinical status of these diseases.
Material and Methods. The study was conducted on 65 patients aged 21–73, divided into three groups: group I – 20 cases with histopathological diagnosis of oral squamous cell carcinoma, group II – 33 patients with chronic periodontitis and control group – 15 generally healthy volunteers. During the collection of resting mixed saliva the salivary flow rate was measured. In the supernatant the concentrations of NO, NO2 – and NO3 – were determined with the use of Total/Nitrite/Nitrate test (R&D Systems) based on Griess reaction. During the clinical examination the following parameters were assessed: Oral Hygiene Index acc. to Greene and Vermillion (OHI), Approximal Plaque Index acc. to Lange et al. (API), Papilla Bleeding Index acc. to Saxer and Mühlemann (PBI), Sulcus Bleeding Index acc. to Mühlemann and Son (SBI), periodontal pocket probing depth, number of teeth and DMF number.
Results. The highest mean concentrations of all three nitric oxides were observed in patients with oral squamous cell carcinoma, however the only significant difference was determined in case of NO2 when compared to the control group. In both groups of patients there was a significant correlation between the concentrations of NO and NO2 in saliva. In patietnts with chronic periodontitis there was a signigicantly negative correlation between the concentrations of NO and NO2 and gingival bleeding indices.
Conclusion. Although the presented results are not setteling the role of nitric oxides in saliva in the course of periodontopathies and oral cancer disease, but they indicate the need of further research studies to determine the participation of these mediators in the pathophysiology of imflammatory and cancer lesions and the interdependence between them in the oral cavity.

Słowa kluczowe

tlenek azotu, zapalenie przyzębia, rak, ślina

Key words

nitric oxide, periodontitis, cancer, saliva

References (25)

  1. MERRITT W.T.: Nitric Oxide: An Important Bioregulator. Transplant. Proceed. 1993, 25, 2014–2016.
  2. ĂNGGARD E.: Nitric oxide: mediator, murderer, and medicine. Lancet 1994, 343, 1199–1206.
  3. BARTOSZ G.: Tlenek azotu: niezwykły pośrednik. W: Druga twarz tlenu. Wolne rodniki w przyrodzie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, 328–333.
  4. MONCADA S., PALMER R.M.J., HIGGS E.A.: Nitric oxide: Physiology, pathophysiology, and pharmacology. Pharmacol. Rev. 1991, 43, 109–142.
  5. UGAR−CANKAL D., OZMERIC N.: A multifaceted molecule, nitric oxide in oral and periodontal diseases. Clin. Chim. Acta 2006, 366, 90–100.
  6. BRENNAN P.A., THOMAS G.J., LANGDON J.D.: The role of nitric oxide in oral diseases. Arch. Oral Biol. 2003, 48, 93–100.
  7. VAN’T HOF R.J., RALSTON S.H.: Nitric oxide and bone. Immunology 2001,103, 255–261.
  8. KENDALL H.K., HAASE H. R., LI H., XIAO Y., BARTOLD P. M.: Nitric oxide synthase type – II is synthesized by human gingival tissue and cultured human gingival fibroblasts. J. Periodont. Res. 2000, 34, 194–200.
  9. REHER V.G.S., ZENÓBIO E.G., COSTA F.O., REHER P., SOARES R.V.: Nitric oxide levels in saliva increase with severity of chronic periodontitis. J. Oral Sci. 2007, 49, 271–276.
  10. LOOMS D., TRITSARIS K., PEDERSEN A.M., NAUNTOFTE B., DISSING S.: Nitric oxide signaling in salivary glands. J. Oral Pathol. Med. 2002, 31, 569–584.
  11. TAKAHAMA U., HIROTA S., TAKAYUKI O.: Detection of nitric oxide and its derivatives in human mixed saliva and acidified saliva. Methods Enzymol. 2008, 440, 381–396.
  12. MATEJKA M., PARTYKA I., ULM C., SOLAR P., SINZINGER H.: Nitric oxide synthesis is increased in periodontal disease. J. Periodont Res. 1998, 33, 517–518.
  13. AURER A., ALEKSIĆ J., IWIĆ−KARDUM M., AURER J., ĆULO F.: Nitric oxide synthesis is decreased in periodontitis. J. Clin. Periodontol. 2001, 28, 565–568.
  14. EDWARDS A.V., TOBIN G., EKSTROM J., BLOOM S.R.: Nitric oxide and release of the peptide VIP from parasympathetic terminals in the submandibular gland of the anasthezized cat. Experim. Physiol. 1996, 81, 349–359.
  15. REZAIE S., REZAIE A., MINAIEE B., KHORASANI R., ABDOLLAHI M.: On the relation of nitric oxide to nifedipine−induced gingival hyperplasia and impaired submandibular glands function in rats in vivo. Fundam. Clin. Pharmacol. 2005, 19, 65–71.
  16. BAYINDIR Y. Z., POLAT M.F., SEVEN N.: Nitric oxide concentrations in saliva and dental plaque in relation to caries experience and oral hygiene. Caries Res. 2005, 39, 130–133.
  17. CAROSSA S., PERA P., DOGLIO P., LOMBARDO S., COLAGRANDE P., BRUSSINO L., ROLLA G., BUCCA C.: Oral nitric oxide during plaque deposition. Eur. J. Clin. Invest. 2001, 31, 876–879.
  18. OHASHI M., IWASE M., NAGUMO M.: Elevated production of salivary nitric oxide in oral mucosal diseases. J. Oral Pathol. Med. 1999, 28, 355–359.
  19. BATISTA A.C., SILVA T.A., CHUN J.H., LARA V.S.: Nitric oxide synthesis and severity of human periodontal disease. Oral Dis. 2002, 8, 254–260.
  20. GŰLLŰ C., OZMERIC N., TOKMAN B., ELGŰN S., BALOS K.: Effectiveness of scaling and root planning versus modified Widman flap on nitric oxide synthase and arginase activity in patients with chronic periodontitis. J. Periodont. Res. 2005, 40, 1, 68–175.
  21. RAUSCH−FAN X., MATEJKA M.: From plaque formation to periodontal disease, is there a role for nitric oxide? Europ. J. Clin. Invest. 2001, 31, 833–835.
  22. BODIS S., HAREGEWOIN A.: Significantly reduced salivary nitric oxide levels in smokers. Ann. Oncol. 1994, 5, 371–372.
  23. Marteus H., MAVROPULOS A., PALM J.P., ULFGREN A.K., BREGSTROM J., ALVING K.: Nitric oxide formation in the oropharyngeal tract: possible influence of cigarette smoking. Nitric Oxide 2004, 11, 247–255.
  24. BAHAR G., FEINMESSER R., SHPITZER T., POPOVTZER A., NAGLE R.M.: Salivary analysis in oral cancer patients. DNA and protein oxidation, reactive nitrogen species, and antioxidant profile. Cancer 2007, 109, 54–59.
  25. TEZAL M., GROSSI S., GENCO R.: Is periodontitis associated with oral neoplasms? J. Periodontol. 2005, 76, 406–410.
© Wroclaw Medical University